Een sterk rechtvaardigheidsgevoel

Wat is rechtvaardigheid?
Ik heb de definitie van rechtvaardigheid opgezocht via Google 😉. Rechtvaardigheid is juist en eerlijk handelen naar de situatie.
Ik geloof dat iedereen het wel lastig vindt wanneer de dingen niet rechtvaardig of eerlijk gaan. Dat heeft zeker ook te maken met onze waarden en normen.
Eén van de persoonlijkheidskenmerken die hoort bij hooggevoelig zijn, is een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Dit omdat hooggevoelige personen bewuster zijn van meer subtiele details. Zo ook hooggevoelige kinderen. Ze hebben het snel in de gaten wanneer een ander iets meer ranja in zijn glas krijgt dan zijzelf. Omdat ze alle details die ze opmerken ook intens beleven, komt deze ongelijkheid diep binnen. Een hooggevoelig kind kan al flink overstuur raken van wat in onze ogen een kleine ongelijkheid lijkt. En al helemaal als er sprake is van een grote ongelijkheid. Vaak met dikke tranen of schreeuwen tot gevolg.

Afspraken
Hooggevoelige kinderen weten erg goed welke afspraken er gemaakt zijn. Zowel thuis als in de klas. Als iemand zich daar niet aan houdt, kunnen ze dat moeilijk accepteren. En mocht de ander voor het ‘overtreden’ van de afspraken geen straf krijgen, dan kunnen ze daar helemaal van overstuur raken.
Vaak is dit rechtvaardigheidsgevoel de achterliggende reden van (fysieke) agressie. Het kind weet niet hoe het zich anders moet uiten en kan de overtreder van de afspraken (fysiek) aanvallen. Overigens weten ze heel goed dat dit niet de juiste manier is, maar ze weten meestal ook niet hoe dan wel. Dat mogen ze nog leren, hoe dan wel.

Persoonlijk
Door de jaren heen ben ik zelf gaan ontdekken hoeveel waarde ik hecht aan afspraken. Wanneer er dingen zijn afgesproken, dan is het toch ‘normaal’ dat je deze nakomt? En met deze gedachte kijk ik dan ook om me heen. Bijvoorbeeld als het gaat om de coronaregels. Op dit moment is het de regel om een mondkapje te dragen wanneer je naar de bibliotheek gaat of naar de winkel gaat. Ik kan dan ook helemaal verbolgen zijn als ik iemand tegenkom die dan zijn mondkapje niet op heeft. Of wanneer de eigenaar van de winkel zelf geen mondkapje op heeft. Al bijna een reden voor mij om de volgende keer daar niet naar binnen te gaan. Op dat moment komt mijn sterk rechtvaardigheidsgevoel om de hoek te kijken. Zo sterk zelfs dat ik daardoor mijn eigen gedachten hierover geloof en niet echt opensta voor een andere gedachte. Bijvoorbeeld het feit dat die ander wellicht medische redenen heeft om het mondkapje niet op te zetten. Of het gewoonweg per ongeluk vergeten is bij het naar binnengaan. Het vervelende voor mij zelf is, dat ik daardoor zo van slag kan raken. Aan de ene kant voel ik vuur en strijd in mij omdat een ander de regels niet navolgt en aan de andere kant ben ik helemaal bibberig wanneer ik weer in mijn auto stap als ik klaar ben met winkelen. Gewoon door de ervaring die ik heb meegemaakt.
Zo herinner ik me het moment waarop ik te laat kwam bij een opleidingsdag tot rekencoördinator nog heel goed. Echt waar. Je wilt niet weten wat ik meestal aan voorbereidingen tref wanneer ik ergens naar toe ga waar ik nog nooit geweest ben. Van te voren de route een aantal keren bekijken. Achterhalen hoeveel reistijd ik nodig heb. Zeker op tijd van huis weg gaan enz.
Zo ook jaren geleden gedaan. Toen ik voor het eerst, in een voor mij onbekende plaats, les zou krijgen. Tuurlijk was ik op tijd aangereden en ik had nog ruim de tijd om te parkeren en naar de les te gaan. Tot mijn schrik lag de leslocatie in een plek met eenrichtingsverkeer waar parkeren niet mogelijk was. En de plekken die er in de buurt waren om te parkeren, waren allemaal al bezet. Half in paniek ben ik toen wat rondjes gaan rijden om toch maar een parkeerplaats te vinden. En ondertussen tikte de tijd voorbij. Machteloos voelde ik me. Ik kon het toch niet maken om te laat te komen?? De tijd dat de les begon was reeds verstreken. En ik begon me een potje te huilen. Alle emoties die ik voelde kwamen er op dat moment uit. Ik schaamde me zo, dat ik op het punt stond om de auto om te draaien en weer naar huis te rijden. Toch heb ik dat niet gedaan. Ik heb mezelf ‘bijeengeraapt’ en ben me gaan melden in de les. De reactie van de docent was helemaal niet zoals ik verwacht had. Hij vroeg me rustig te gaan zitten en hoopte dat ik het begin stukje kon inhalen. Nu achteraf weet ik eigenlijk niet wat ik dan wel verwacht had. Dat ik straf zou krijgen omdat ik te laat in de les kwam?
Deze gebeurtenis heeft me wel anders laten denken over te laat komen. En dan met name anders laten denken over het te laat komen van anderen. Want voor die tijd had ik daar een gedachte / oordeel over.

Terug naar kinderen
Hooggevoelige kinderen weten goed de afspraken die er gemaakt zijn. En zij vinden het belangrijk dat andere kinderen/volwassenen zich hier ook aan houden. Maar dat is gewoonweg niet altijd het geval. Een voorbeeld uit de tijd toen ik nog voor de groep stond. Zo fijn wanneer de kinderen na enkele weken de afspraken en regels goed konden naleven. Tenminste….. wanneer ik zelf voor de klas stond. Wanneer er voor mijn klas een vervanger stond, kreeg ik ineens hele andere verhalen te horen. Er waren altijd een paar kinderen die dingen deden die niet pasten binnen de regels en afspraken die we als groep gemaakt hadden. De hooggevoelige kinderen in mijn klas hadden hier het meeste moeite mee. Zij probeerden de vervanger zoveel mogelijk te helpen door aan te geven wat de regels waren en wat de juf van de kinderen verwacht. Oei, hoe moeilijk voor hen wanneer de vervanger dan zegt: ‘Vandaag ben ik er en gelden mijn regels en afspraken’. Hun hele houvast, duidelijkheid en structuur vloog in 1 keer de deur uit. En op dat moment komen de prikkels nog meer binnen, met als gevolg dat ze vaak overprikkeld raken. Maar dat is weer een ander blog.

Wat hebben ze nodig?
Het leren dealen met gevoelens van onrechtvaardigheid heeft tijd nodig. En het is zeker niet makkelijk. Belangrijk is om op dat moment erkenning te geven aan het gevoel van onrecht. Ook al kan de reactie van het kind voor jou als volwassene overdreven lijken. Erkenning geven aan het gevoel van onrecht heeft als effect dat het kind zich gezien en gehoord voelt. Óók als het dan toch niet krijgt wat het wil. Gaandeweg leert het kind omgaan met het sterke rechtvaardigheidsgevoel. Doordat het kind zich gezien en gehoord voelt, leert hij hoe met dit gevoel om te gaan. In het leven moeten we de dingen namelijk eerst allemaal zelf ervaren. Er zelf tegenaan lopen en dan leren hoe daar mee om te gaan. En kinderen hebben jou als volwassene daarbij nodig.