Hoe help je jouw overprikkeld kind?

Ontstaan overprikkeling
De hele dag door komen er prikkels op ons af. Externe prikkels die via onze zintuigen binnen komen. Zoals bijvoorbeeld geluiden, dingen die je ziet, informatie die je hoort en ervaringen op de huid die je voelt. Vaak hoor ik over naadjes in de sokken waar kinderen last van hebben, of labeltjes in kleren die er uitgehaald moeten worden.
Maar ook interne prikkels die we ervaren. Zoals het gevoel hebben dat er iets niet klopt. Merken dat de sfeer gespannen is. Je afvragen of je de dingen wel goed doet. Nadenken over wat de corona allemaal teweeg brengt. Wat moet de ander wel niet van mij denken? Wat wil de ander? Heb ik dit wel op de juiste manier aangepakt? enz.
Dit zijn heel veel prikkels die elke dag op je afkomen. En wanneer je hooggevoelig bent ervaar je juist nog meer prikkels, omdat je zo opmerkzaam bent.
Je kunt het vergelijken met een spons die op een gegeven moment doorloopt. Laat maar eens keer op keer een scheutje water vallen op een spons. In het begin lijkt er niets te gebeuren, maar op een gegeven moment loopt het water uit de spons. De spons zit helemaal vol. Er kan echt geen water meer bij. Op dat moment ben je overprikkeld. Je hebt de hele dag teveel prikkels ontvangen en er kan niets meer bij.

Reageren op je overprikkeld kind
Stel de spons van je kind zit vol en hij komt thuis. Vaak komt dan de ontlading. Het kind voelt zich veilig en vertrouwd in zijn eigen omgeving en de hoeveelheid van prikkels is hem teveel. Er hoeft maar dat te gebeuren of de ontlading volgt. Het ene kind trekt zich terug omdat hij overprikkeld is. Een ander kind gaat huilen. Weer een ander kind ontlaad zich door heel boos te doen. Of het kind vlucht uit de situatie en zoekt voor zichzelf een afgeschermd plekje op. De grote hoeveelheid aan prikkels moet er uit. Goed voor jou als ouder om te weten dat dit juist erg belangrijk is. Het binnen houden, niet uiten van teveel prikkels heeft namelijk ook altijd een minder positief effect. Vergelijk het maar met een bal die je onder water duwt. Des te harder je duwt, des te meer weerstand je voelt. En op een gegeven moment kun je het niet meer houden en dan schiet de bal omhoog uit het water.
Heb begrip voor de ontlading en weet dat dit nodig is. Ga op dat moment je kind niet bevragen over het waarom. Ga je kind niet overladen met oplossingen van wat hij op dat moment wel kan gaan doen. Geef je kind de rust, tijd en ruimte om te ontladen. Biedt nabijheid en probeer te voelen wat hij nodig heeft. Blijf zelf kalm en oordeel niet over de ontlading van je kind.
Voor de meeste kinderen is het belangrijk en noodzakelijk om op een later moment, wanneer de overprikkeling echt helemaal gezakt is, te praten over het waarom. Zonder oordeel of verwijt, maar in een open en vragende sfeer. Wat is er aan vooraf gegaan, waardoor was het nodig om te ontladen?
Bespreek dan samen wat je kind kan doen op het moment dat hij merkt dat hij teveel prikkels binnen heeft gekregen. Sommige kinderen uiten het namelijk op een fysieke, niet te accepteren manier. Mijn regel is: wanneer het kind zichzelf of anderen hierbij pijn doet, is dat voor mij de grens. Dat kan en mag niet! Weet dat je dit je kind niet kunt leren op het moment dat hij volop in die overprikkeling zit. Zijn hersenen maken als het ware kortsluiting en je kind kan echt niet meer goed nadenken. Het kind schiet in zijn overlevingsmechanisme en kan niet meer rationeel denken. Later, na de ontlading is dit wel heel goed mogelijk. Ga het gesprek dan niet uit de weg. Zo van, ach het is nu allemaal weer over, laten we het er maar niet meer over hebben. Nee, dit is juist het moment om met je kind in gesprek te gaan en hem dingen te leren. Naar hem te luisteren en samen naar oplossingen te zoeken. Wat mag wel om je te ontladen? Mag je dozen in elkaar stampen, op de trampoline springen, in je kussen schreeuwen, lekker uithuilen?? Zoek samen naar dingen die je kind kunnen helpen en maak dit visueel. Bijvoorbeeld door er foto’s van te maken en deze op de koelkast te hangen. Zodat je kind kan zien wat hij kan doen wanneer hij overprikkeld is.

Overprikkeling voorkomen
Het liefste willen we overprikkeling voorkomen natuurlijk. Maar af en toe een moment waarop het er even uit moet is geen probleem. Wanneer ik naar mezelf kijk vind ik het wel lekker om af en toe in het bos mijn frustraties eruit te schreeuwen. Dat lucht echt op hoor. En dan is mijn spons weer helemaal leeg en kan ik beter tegen alle prikkels die op me afkomen. Zo zal dat ook bij jouw kind zijn.
Een manier om overprikkeling te voorkomen is om te kijken naar wat er vooraf gaat aan de overprikkeling. Welk patroon zit eronder? Komt het bijvoorbeeld vaak voor op de dinsdag? De dag waarop je hooggevoelig kind vanuit school naar de BSO gaat en daarna ’s avonds een voetbaltraining heeft? Of is het altijd op de wisseldag wanneer hij naar de andere ouder gaat bij gescheiden ouders? Of heeft het te maken met iemand in zijn omgeving die niet lekker in zijn vel zit? Wat zit er onder? Ga daar samen met je kind naar op zoek. Je zult verbaasd zijn om te horen hoe jouw kind dit zelf best kan aangeven. Bekijk het allemaal van een afstandje door de ogen van het kind. En probeer het patroon te ontdekken. Door het patroon te kennen, kun je bekijken waar je het patroon kunt doorbreken. Zorg regelmatig voor kleine momentjes waarop je kind kan ontspannen en even bijtanken van de drukke dag. Bouw bewust rust momentjes in. Al geeft je kind aan dit niet te willen. Jij weet door het ontdekken van het patroon dat het nodig is en wat hij nodig heeft.

Extra tips
– Geef je kind wanneer het uit school komt 10 minuutjes voor zichzelf. Begin niet meteen met het vragen naar zijn dag, maar laat je kind afschakelen van school en weer terug komen in de thuissituatie.
– Laat je kind andere kleren aantrekken wanneer het uit school komt. Daardoor kan hij echt letterlijk de schooldag van zich afpellen / naast zich neer leggen.
– Lekker iets drinken samen. Laat je kind door een rietje drinken. Het zuigen heeft als effect dat prikkels verwerkt worden.
– Even iets eten. Liefst iets knapperigs. Bijvoorbeeld een appel, wortel, paprika of harde koek. Kauwen heeft ook als effect dat het prikkels verwerkt. Af en toe een kauwgom helpt jouw kind misschien ook.
– Zingen of neuriën zorgt ervoor dat je uit je hoofd komt. Niet steeds aan het denken blijft.
– Stoeien met papa of mama. Dit zorgt voor lichaamsbesef en diepe druk. Heerlijk om te doen en het ontlaad ook. Spreek van te voren wel duidelijke regels af. Maak gebruik van een tijdslimiet en ga als ouder niet in de winmodus zitten. Want dan kan het gebeuren dat stoeien huilen wordt. Stoeien met regels is leuk en prettig voor iedereen en gaat niet om het winnen.
– Een heerlijke massage kan je kind helpen ontspannen. Maar het mag ook andersom. Stem goed op elkaar af en vraag of het fijn voelt. Misschien mag het harder of juist zachter. Vraag aan de ander wat hij fijn vindt. Geniet zelf ook van de massage. Het is een moment voor jullie samen.
– Afstromen onder de douche of misschien vindt jouw kind in bad gaan ontspannen.
– Heerlijk naar buiten gaan. De natuur in. Wanneer jouw kind graag beweging en uitdagingen heeft laat hem op omgevallen boomstammen klauteren. Of in bomen klimmen. Laat een hoeveelheid dennenappels zoeken enz. Ben zelf inventief dat helpt jouw kind ook.
– Laat je kind zijn eigen bouwwerk bedenken met de lego. Of knutselen met kosteloos materiaal en glitters.
Een aantal voorbeelden die jullie kunnen uitproberen. Ervaar wat jouw kind fijn vindt en nodig heeft om tussendoor te ontspannen waardoor je opgedane prikkels al kunt verwerken.

Veel plezier ermee.